Στην μακροχρόνια θητεία του διακρίθηκε για τις εύστοχες θέσεις του σε θέματα πολιτικών ελευθεριών και για τον σεβασμό στις αποφάσεις των συνταγματικών οργάνων που προωθούσαν την κρατική παρέμβαση στην οικονομία. Θέσεις που τον έκαναν δημοφιλή στην ριζοσπαστική πτέρυγα του Δημοκρατικού Κόμματος. Μία από τις πιο εμβληματικές θέσεις του που προκάλεσε την οργή και την σφοδρή αντίδραση των υποστηρικτών της μη κρατικής παρέμβασης στην οικονομία ήταν ότι «οι φόροι είναι το αντίτιμο που πληρώνουμε για να ζούμε σε μία πολιτισμένη κοινωνία».
Εάν θεωρήσουμε ότι το 2019 είναι το έτος αναφοράς για την επιστροφή της χώρας στην κανονικότητα (τερματίσθηκε η μνημονιακή περιπέτεια), στην τετραετία που πέρασε (2019-2022) η συνεισφορά των φορολογικών εσόδων στο εθνικό ΑΕΠ ήταν:
· 2019: ΑΕΠ 187,50 δισ. Euro. Φορολογικά έσοδα 51,409 δισ. Euro (27,41% του ΑΕΠ).
· 2020: ΑΕΠ 165,80 δισ. Euro. Φορολογικά Έσοδα 43,198 δισ. Euro (26,05% του ΑΕΠ).
· 2021: ΑΕΠ 182,80 δισ. Euro. Φορολογικά έσοδα 48,132 δισ. Euro (26,33% του ΑΕΠ).
· 2022: ΑΕΠ 208,03 δισ. Euro. Φορολογικά έσοδα 55,251 δισ. Euro (26,55% του ΑΕΠ).
Δηλαδή στην 4-ετία 2019-2022 τα φορολογικά έσοδα συνεισέφεραν το 26%-27% του ετήσιου ΑΕΠ. Τα φορολογικά έσοδα 2022 προήλθαν από α) έμμεσους φόρους 57% (31,58 δισ. Euro) β) ΕΝΦΙΑ 5% (2,69 δισ. Euro) γ) άμεσοι φόροι 30 % (17,01 δισ. Euro), ήτοι από φυσικά πρόσωπα 11,04 δισ. Euro (19,98% ) και νομικά πρόσωπα 4,62 δισ. Euro (8,37%).
Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι η αναλογία έμμεσων/άμεσων φόρων διαμορφώνεται στο 1,85 (περίπου). Μία προφανώς άδικη σχέση, αφού οι έμμεσοι φόροι δεν πλήττουν όλους το ίδιο. Για παράδειγμα, τον ίδιο φόρο πληρώνει για ένα πακέτο τσιγάρα ένας πλούσιος και ένας φτωχός.
Η ευκολία των έμμεσων φόρων
Είναι πλέον κοινά αποδεκτή αλήθεια ότι οι μνημονιακές και μετά-μνημονιακές κυβερνήσεις δεν εκμεταλλεύθηκαν την συγκυρία για να σχεδιάσουν και να οργανώσουν ένα αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα. Γι’ αυτό και εξαναγκαστικά επιλέγουν την εύκολη λύση των υψηλών έμμεσων φόρων, ώστε να συγκεντρώσουν τα αναγκαία φορολογικά έσοδα για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων.
Σε αυτή την 4-ετία οι καταθέσεις των Ελλήνων αυξήθηκαν από 109,4 δισ. Euro (Ιανουάριος 2019) σε 141, 98 δισ. Euro (Απρίλιος 2023). Τα δηλωθέντα εισοδήματα το 2022 έφθασαν τα 79,7 δισ. Euro και οι καταναλωτικές δαπάνες το ίδιο έτος πλησίασαν τα 139 δισ. Euro. Σε απλά ελληνικά, το 2022 οι Έλληνες δήλωσαν συνολικά εισοδήματα περίπου 80 δισ. Euro ενώ ταυτόχρονα συνέχισαν να αποταμιεύουν και να μην ξοδεύουν από τα «έτοιμα».
Όμως στην ίδια περίοδο πλήρωσαν για άμεσους φόρους και αγορά προϊόντων και υπηρεσιών 150 δισ. Euro (11 δισ. Euro άμεση φορολογία + 139 δισ. Euro κατανάλωση). Πού βρήκαν οι Έλληνες τα παραπάνω χρήματα για να ξοδέψουν; Τί σημαίνουν όλα αυτά; Απλά μαθηματικά. Υπάρχει μία «τρύπα» τουλάχιστον 60-70 δισ. Euro μεταξύ εσόδων και εξόδων. Προφανώς πρόκειται για φοροδιαφυγή που δεν είναι εύκολο να υπολογισθεί επακριβώς. Ίσως φθάνει και στα 20 δισ. Euro.Ίσως και παραπάνω. Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος. Αλλά σίγουρα είναι πολύ μεγάλη.
Λείπει ο οδικός χάρτης του εκσυγχρονισμού
Ο Πρωθυπουργός μιλάει συνεχώς για την ανάγκη εκσυγχρονισμού της χώρας. Εθνικά αναγκαίος πολιτικός στόχος. Όμως ακόμα δεν έχει καταθέσει ένα σαφή και συγκεκριμένο οδικό χάρτη με βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα χρονικά ορόσημα και στόχους. Μόνο κάποιες διαρροές γίνονται για εκσυγχρονιστικής κατεύθυνσης αλλαγές στην ΕΛΑΣ, στην Παιδεία (Ιδιωτικά Πανεπιστήμια), στα θέματα Υγείας και στα Εργασιακά.
Όμως όλα αυτά δίνουν την εντύπωση ότι αφενός εξυπηρετούν ανάγκες της συγκυρίας (αλλαγές στην ΕΛΑΣ μετά το φιάσκο με τους Κροάτες hooligans ), αφετέρου είναι φανερό ότι πρόκειται για αποσπασματικές πρωτοβουλίες κυβερνητικών στελεχών που δεν εντάσσονται σε ένα ευρύτερο κυβερνητικό προγραμματισμό. Ουσιαστικά μέχρι σήμερα η νέο-εκλεγείσα με συντριπτικό εκλογικό ποσοστό κυβέρνηση, εκτός από γενικόλογες τοποθετήσεις δεν έχει δημοσιοποιήσει ένα σαφές εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα, οπότε μοιραία αδυνατεί να πείσει και να συνεγείρει την κοινή γνώμη στην μάχη που άλλωστε μέχρι σήμερα δεν δίνει, για την προώθηση και εμπέδωση των εθνικά αναγκαίων μεταρρυθμίσεων. Έχει χάσει την πολιτική πρωτοβουλία από την πιο αποτελεσματική αντιπολίτευση, την καθημερινότητα, η οποία αδυσώπητα αναδεικνύει τις χρόνιες αδυναμίες της κρατικής μηχανής. Πλέον «τρέχει» πίσω από τις κρίσεις.
Παραδείγματα
Οι πολίτες τον Σεπτέμβριο 2020 (κακοκαιρία ΙΑΝΟΣ που έπληξε και πάλι την Θεσσαλία) και το καλοκαίρι 2021 (μεγάλες πυρκαγιές στην Εύβοια) αποδέχθηκαν χωρίς πολλές αντιρρήσεις την κυβερνητική θέση, ότι ο βασικός υπεύθυνος για αυτές τις πρωτόγνωρες καταστροφές ήταν η κλιματική αλλαγή που προκαλεί ακραία καιρικά φαινόμενα. Έκτοτε όμως έχουν περάσει 2-3 χρόνια. Χρόνος υπέρ-επαρκής για να αναλυθούν τα μετεωρολογικά δεδομένα και να επικαιροποιηθούν με βάση την παραδοχή της κλιματικής αλλαγής όλα τα σχέδια της πολιτικής προστασίας για την πρόβλεψη, πρόληψη και αντιμετώπιση των επιπτώσεων από ακραία καιρικά φαινόμενα. Όμως ούτε αυτή η ελάχιστη προετοιμασία δεν έγινε. Αποτέλεσμα: Οι mega-καταστροφικές επιπτώσεις στην Θεσσαλία από την κακοκαιρία Daniel τον Σεπτέμβριο 2023 αλλά και από τις πυρκαγιές τον Ιούλιο 2023 στην Μαγνησία και τον Αύγουστο 2023 στο δάσος της Δαδιάς στον Έβρο. Ήταν όμως δυνατόν να προβλεφθούν και να μετριασθούν τα καταστροφικά αποτελέσματα αυτών των ακραίων φαινομένων;
«Πού πάτε ρε άνθρωποι;»
Την απάντηση την πήρε η κοινή γνώμη σε πανελλήνια τηλεοπτική μετάδοση όταν είδε τον Δήμαρχο Βόλου να στέκεται σε ένα πλημμυρισμένο δρόμο και μέσα στην βροχή να φωνάζει στους κατοίκους της πόλης που βρίσκονταν ακινητοποιημένοι μέσα στα αυτοκίνητα τους. «που πάτε ρε άνθρωποι, έρχεται πολύ νερό, γυρίστε σπίτια σας». Τι μπορεί να πει ο οποιοσδήποτε καλόπιστος από εκεί και πέρα; Τίποτε, σίγουρα οι φτωχές χώρες στα βάθη της Αφρικής διαθέτουν πιο αποτελεσματικό τρόπο ενημέρωσης των πολιτών, χρησιμοποιούν το παραδοσιακό ταμ-ταμ.
Υπερβολή, σίγουρα ΝΑΙ, αλλά είναι πλέον φανερό ότι παρ’ ότι η συντριπτική πλειοψηφία της κοινής γνώμης αποδέχεται τις καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, πληθαίνουν πλέον οι πολίτες που, αφενός, αντιμετωπίζουν τουλάχιστον με επιφυλακτικότητα τις κυβερνητικές δικαιολογίες, αφετέρου, ζητούν περισσότερο αποτελεσματικές πολιτικές αντιμετώπισης αυτών των φαινομένων. Η κυβέρνηση, θεωρητικά συμφωνεί με αυτές τις κριτικές απόψεις, πολλές φορές οι κυβερνητικές θέσεις τις υπερκαλύπτουν. Ταυτόχρονα όμως η κυβέρνηση επιστρατεύει την υπαρκτή δικαιολογία της δημοσιονομικής στενότητας για να δικαιολογήσει την αναποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των ακραίων φαινομένων. Αρκετοί πολίτες αποδέχονται ακόμα αυτή την λογική.
ΤΟ πρόβλημα
Όμως όλοι συμφωνούν ότι η κυβέρνηση έχει κάνει ελάχιστα για να περιορίσει την φοροδιαφυγή. Ο Κ. Μητσοτάκης είναι πρωθυπουργός από το καλοκαίρι του 2019 και δεν μας έχει ενημερώσει ακόμα υπεύθυνα και δεσμευτικά, βασικά ούτε ο ίδιος πρέπει να γνωρίζει, το μέγεθος της φοροδιαφυγής. Άρα αφού δεν την γνωρίζει δεν μπορεί να την χτυπήσει. Άρα δεν θα έχει ποτέ τα χρήματα να υλοποιήσει μεταξύ άλλων και αποτελεσματικές πολιτικές αντιμετώπισης των ακραίων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Φτάσαμε στο πυρήνα του προβλήματος. Εκσυγχρονισμός σημαίνει πρώτα και πάνω απ’ όλα αποτελεσματικό και δίκαιο φορολογικό σύστημα (νομοθεσία και ελεγκτικοί μηχανισμοί). Όσο δεν λύνεται αυτό το πρόβλημα, στο δημόσιο βίο και στα προβλήματα θα κυριαρχούν τριτοκοσμικές πρακτικές, όπως η συγκεκριμένη του Αχιλλέα Μπέου, που είτε από την αγωνία για την σφοδρότητα του επικείμενου καιρικού φαινομένου, είτε για να λαϊκίσει, τριγυρνούσε στους δρόμους του Βόλου και σαν προπολεμικός ντελάλης καλούσε τους πολίτες να μείνουν σπίτι τους γιατί πλησίαζε κακοκαιρία. Μην ξεχνάμε ποτέ: «Οι φόροι είναι το αντίτιμο που πληρώνουμε για να ζούμε σε μία πολιτισμένη κοινωνία».
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr